Şahmaran Efsanesi ve Efsaneler Kenti Tarsus!

Şahmaran efsanesi nedir? Şahmaran mı yoksa Şahmeran mı? Bu yazımızda çok eskilerden günümüze kadar gelen bu efsanenin en ince ayrıntılarına kadar değineceğiz.

Şahmaran nedir? Efsaneye göre Anadolu'da yaşadığı düşünülen bu varlığın akıllı ve iyimser olarak tanımlanan belinin aşağısı yılan, üstü ise insan şeklinde olan Maran adı verilen tüm yılanların şahı Şahmeran olarak bilinen, doğaüstü yaratıkların başında olan ve asla yaşlanmayan, öldükten sonra ise ruhunun kızına geçtiğine inanılan bir varlıktır. Adı, Farsça yılanların şahı anlamına gelen "şah-ı meran"dan gelmektedir. Peki ya Şahmaran kadın mı erkek midir? Şahmeran'a ilişkin bütün efsanevi kayıtlarda ve Şahmeran efsanelerinde özgü tüm anlatımlarda varlık dişidir.

Şahmaran nerede yaşamış? Sorusuna gelirsek ise Şahmeran'ın Akdeniz bölgesinin Tarsus ilçesinde yaşadığına inanılmaktadır. Şahmeran'ın Ceyhan ile Misis arasındaki kalede yaşadığı söyleniyor olsa da, hikayelere göre Şahmeran'ın bir yeraltı ülkesinde yılanlarıyla birlikte yaşadığına dair bir inanç vardır. Farklı bir efsanede ise Mardin yöresinde geçer. Bu yörede Şahmeran birçok resimle tasvir edilir ve Şahmeran ustaları tarafından yapılan tablolar evlerin duvarlarını süsler.

Şahmeran Efsanesinde Şahmeran'ın öldürülmesi olayı her hikayede ortak sondur. Bu ortak son, yani Şahmeran'ın ölümünün ana amacı insanın sağlık ve şifa bulması içindir. Bazı hikayelerde Hekim'in Şahmeran ile karşılaşması ve şifa veren otların neler olduğunu Lokman Hekim'e anlatması konu edinilmektedir. Çukurova ile çevre illerde oldukça fazla bir miktarda yaygın durumda olan Lokman Hekim ile Şahmeran hikayeleri, yöreden yöreye farklılıkla içerebilmektedir.

Hititler zamanında anlatılan İlluyanka Efsanesi'nde yılana benzeyen bir varlık olan İlluyanka'nın Fırtına Tanrısı ile verdiği savaşı anlatılmaktadır. Şahmeran Efsanesi'ne kaynak olabilecek bir diğer mitolojik konu da yunan mitolojisinde yer edinen "Medusa"dır. Yunan mitolojisinde Perseus tarafından başı kesilen Medusa fiziksel olarak aynı yılanlar kraliçesi Şahmeran'a oldukça benzemektedir.

Şahmaran Efsanesi Hikayesi

 Hikayeye göre bir gün Camşab ve arkadaşları bal dolu bir mağara keşfederler. Balı dışarı çıkartmak için Camşab'ı mağaradan aşağı indiren arkadaşları kendi paylarına daha çok bal düşmesi için ona ihanet edip mağarada bırakarak kaçarlar. Camşab mağaraya girdiğinde orada bir delik görecektir. Buradaki delikten içeriye doğru bir ışık geçmektedir. Cebindeki bıçak ile deliği büyütünce şimdiye kadar görmediği güzellikte bir bahçeye girer. Bahçede inanılmaz bir sahneyle karşılaşır. Çünkü bu bahçede daha önce hiç görmediği çok sayıda farklı yılan ile daha önce eşi ve benzeri görünmeyen çiçekleri görecektir. Bir de havuzun başında bir taht bulunduğunu görecektir.  

Havuzun başındaki tahta mermer kadar beyaz tenli bir yılan oturmaktadır. Şahmeran'ın güvenini kazanan Camşab uzun yıllar boyu bu bahçede hayatını sürdürür. Şahmeran ona tıp bilimi ve insan sağlığının bilinmediklerini söyler. Yıllar sonra ailesini çok özlediğini söyleyen Camşab gitmek için Şahmeran'a yalvarır. Bunu duyan Şahmeran gitmesine izin verir fakat yerini kimseye söylememesi için söz vermesini ister. Şahmeran'a söz verip ailesine kavuşan Camşab uzun yıllar sözünü tutarak Şahmeran'ın yerini kimselere söylemez. Fakat bir gün ülkenin padişahı hastalanır.

Vezir hastalığının tedavisinin Şahmeran'ın etini yemek olduğunu söyler ve Şahmeran'ın bulunması için her yere haber salmıştır. Vezir ülkedeki herkesi tek tek hamama sokmuştur.

Camşab'ı hamama soktuğunda derisinde pullar olduğunu görünce Camşab'ı konuşturmayı başarmış Camşab kuyunun yerini söyleyince Şahmeran bulunup mağaranın dışına çıkarılmıştır. Şahmeran Camşab'a benim başımı kaynatıp padişaha içir padişah kurtulsun, gövdemi de vezire içir ki vezir ölsün. Kuyruğumu da kaynatıp sen iç, böylece lokman hekim ol demiştir.

Böylece vezir ölmüş, padişahta iyileşip Camşab'ı veziri yapmıştır. Ve böylece Camşab lokman hekim olmuştur. Efsaneye göre Şahmeran'ın öldürüldüğünü o günden beri yılanlar bilmemektedir. Tarsus'un Şahmeran'ın öldürüldüğünü öğrenen yılanlar tarafından bir gün intikam için istila edileceğine inanılır.

Anadolu’da Şaymeran Efsanesi

Şahmeran Efsanesi daha bir çok hikayeye ve efsaneye konu olmuştur. Fakat bu efsaneleri incelediğinizde hepsinin ana fikrinin aynı olduğunu göreceksiniz. Efsaneye bilimsel olarak bakıldığında Şahmaran kelimesinin Fransızca bir kelime olan ve yılanların şahı anlamındaki Şah-ı Maran’dan geldiğini söyleyebiliriz. Şahmaran,  daha çok güney,  orta ve doğudaki efsanelerde anlatılmaktadır.

Anadolu'da resimde,  masallarda,  hikayelerde, çini ve işlemeler gibi bir çok yerde rastlanan, yukarıdaki kısımda da bahsettiğimiz gibi akıllı ve iyimser olarak bilinen bel kısmının aşağısı yılan, üst kısmı ise insan bedeni şeklinde olan bir varlıktır. Yılan figürü genel olarak kötülük ya da uğursuzluk ile bilinse de insan başlı Şahmaran, doğurganlık, bereket ve bolluğu aynı zamanda bilgeliği ve şifayı sembolize etmiştir. Günümüz örneklerine bakarsanız hastane gibi bir çok yerde buna rastlayabilirsiniz. Bu yazımızı okuduktan sonra eminim bu olgular çok daha ilginizi çekecektir. Anadolu’da uğur getirmesi için Şahmaran resimleri kadınlar tarafından odaların duvarlarına süslemiştir.

Tarsus Şehri Hakkında

Tarsus elbette ki Şahraman hikayesinin geçmiş olduğu bölge olarak karşımıza çıkıyor. Mersin iline bağlı olan Tarsus, oldukça eski bir tarihi geçmişe sahip bir bölge olarak biliniyor. Tam 10 bin yıldan bu yana farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Tarsus, kendine has kültürel dokusuyla da ön plana çıkıyor. Elbette ki Kilikya Medeniyetine başkentlik yapmış olması; Tarsus’u oldukça önemli bir konumda da getiriyor. Siz de kentteki etkili bir araç kiralama hizmetinden yararlanarak, bu güzel bölgeyi konforlu bir şekilde gezebilirsiniz. Yine İstanbul araç kiralama ayrıcalığını kullanarak da profesyonel bir hizmet satın alabilirsiniz. Elbette ki Tarsus en uygun fiyatlı kiralık araç fırsatını da değerlendirerek, bölgeyi son derece keyifli bir şekilde gezebilirsiniz. Böylece tam anlamıyla kültürel bir seyahat edebilir, Tarsus ve çevresini tanıyabilirsiniz.